Gdzie się podziały?

Lato szybko minęło, już całkiem za nami. Nie było zbyt ciepłe oprócz bardzo upalnych kilku dni sierpnia. W czasie wiosny i lata mieliśmy wiele okazji obcować z dziką przyrodą, między innymi i z ptakami. Ja widziałem dwukrotnie przelotną czaplę siwą, która zatrzymała się na odpoczynek i posiłek przy rozlewisku koło młyna. Cieszę się jak spotkam jakieś zwierzę, które jest na naszym terenie niecodziennym gościem.

Czaple siwe gniazdowały koło nas w latach 50-tych XX wieku. To spotkanie przypomniało mi o kilku gatunkach ptaków, które przestały do nas zalatywać i gniazdować koło nas. Myślę głównie o cietrzewiach, czajkach, jeżykach, przepiórkach, słonkach ale również o ssakach, rybach czy i innych przedstawicielach fauny i flory, których teraz nie ma w naszej okolicy. Flory też, bo zniknęła na przykład drapieżna roślina - bardzo tajemnicza i niestety niezmiernie rzadka – rosiczka, rosnąca kiedyś na wychodni wód gruntowych przy ulicy Okólnej w Korwinowie.

Wiosnę zawsze obwieszczały czajki, skowronki i szpaki. Ptaki które najwcześniej przybywają po zimowych wczasach w ciepłych krajach. Od jakiegoś czasu brakuje mi wiosną charakterystycznego widoku jednego z pierwszych zwiastunów wiosny, jakim jest czajka nazywana „cijaśką” od głosu wydawanego na tokowisku przez samce.

Czajka to ptak wielkości gołębia o biało - czarnym upierzeniu dobrze widocznym w czasie lotu, bo w czasie siedzenia na ziemi barwa grzbietu jest oliwkowozielona. Bardzo efektownie wyglądają tokowe popisy samców. Samce prezentują nad kolonią lęgową widowiskowe loty, kiedy po napowietrznych ewolucjach ptak spada, koziołkując ku ziemi głośno wrzeszcząc „kiuu-wit” by tuż nad ziemią wytracić szybkość i przejść do końcowej defilady z głośnym łopotem szerokich skrzydeł, przypominającym odgłos ruszającego parowozu.

Czajki to ptaki równin i podmokłych, nie zarośniętych wysokimi trawami łąk, o pulchnej glebie, odpowiadają jej też ugory, pastwiska i pola uprawne. Dawniej, gdy pracował młyn w Korwinowie, poziom wody w Warcie był wysoki, łąki podmokłe, wykaszane. Teraz poziom wody jest niski, nie koszone łąki zamieniły się w gąszcz wysokich traw i trzcin, a za takimi terenami czajka nie przepada. Samica składa jaja bardzo wcześnie i oboje rodzice wysiadują je tak wytrwale, że przy spóźnionych opadach śniegu pozwalają się przykryć całkowicie.

Czajka mająca kontrastowe, z daleka widoczne upierzenie zaniepokojona na gnieździe opuszcza je i oddala się szybko, usiłując odwrócić uwagę intruza i odwieść go od gniazda. W płytkim gnieździe znajdują się przeważnie 3 - 4 jajka w kształcie gruszki, oliwkowo brązowe, obficie nakrapiane czarnymi plamkami różnej wielkości. Jaja mają doskonałą barwę ochronną i choć leżą w otwartym gnieździe, można je wziąć za grudy ziemi lub zaschnięte bulwy. Po wylęgu młodych, zachowanie czajek zmienia się diametralnie. Po ostrzegawczych krzykach ptaków dorosłych pisklęta nieruchomieją i dzięki ochronnemu ubarwieniu puchu tak zlewają się z otoczeniem że trudno je zauważyć. Dorosłe ptaki okrążają intruza, pokrzykują jękliwie i lotem nurkowym usiłują przerazić. Pomagają im w tym wszystkie czajki z kolonii..

Ponieważ czajki gnieżdżą się w koloniach czasami bardzo licznych, dawniej jajka czajek uchodziły za wielki przysmak i były zbierane regularnie. Wprowadzenie przepisów o ochronie zwierząt położyły kres temu procederowi.

Autor: Andrzej Patorski

2011-09-29