Murarze  i  złodzieje

W niniejszym odcinku chcę przedstawić nieco wiadomości o kawkach i srokach, dwóch przedstawicielach  rodziny krukowatych, które żyją w naszym najbliższym sąsiedztwie. Są czasami bardzo uciążliwe i wyrządzają znaczne szkody.

Zacznijmy od kawki. Ten wesoły towarzyski ptak znany jest mi od najmłodszych lat. Wielokrotnie w młodości hodowałem młode kawki. Były to bardzo wesołe i przywiązane towarzyszki, czasami uciążliwe, bo siadały na ramieniu i skubały ucho lub na głowie przeczesywały dziobem włosy. Po podrośnięciu odlatywały do stada. W naszym domu sąsiedztwo kawek dawało się we znaki szczególnie jesienią  przy próbie zapalenia w piecu. Kanały dymowe w kominie były zatkane gniazdami. Udrożnienie kanału wymagało wiele wysiłku i przeważnie wykuwania otworu, usuwania wielkiej ilości patyków, gliny i różnych śmieci. Było tego sporo bo do 3 i więcej  wiader. Najlepiej o tym wiedzą kominiarze wzywani do kopcących pieców. Kawki gniazdują we wszelkiego rodzaju otworach jakie im się uda znaleźć. Po ostatniej wojnie populacja kawki znacznie wzrosła z powodu dużej ilości ruin, a tym samym dogodnych miejsc lęgowych.  Obecne budowle nie są dla kawek atrakcyjne. Gładkie ściany, brak zakamarków, wnęk oraz osiatkowane kominy, to wszystko powoduje, że obecnie najwięcej kawek żyje w okolicach bloków mieszkalnych, gdzie jest dużo kominów z dostępnymi kanałami. Kawka zaczyna budowę gniazda w upatrzonym kanale od znoszenia i wrzucania patyków. Patyki znosi do czasu aż wypełni kanał do wysokości jaka jej odpowiada, następnie znosi różne śmieci i to wszystko uszczelnia gliną jak rasowy „zdun”. W materiale znoszonym do gniazda często znajdują się błyszczące przedmioty, czasami nawet cenne. Dopiero na tej podwalinie wymoszczone jest miękkie gniazdo do składania jaj i wychowania piskląt, które wylatują z gniazda dopiero jak są w pełni lotne tj. po około 32 dniach. Kawka siedzi na gnieździe wytrwale, a w obronie gniazda śmiało atakuje intruza. Ciekawostką  jest że obwódki dziobów tzw. zajady u piskląt są białe i pomagają dostrzec otwarte, głodne gardła nawet w mrocznej czeluści komina. Kawki tworzą trwałe pary małżeńskie i towarzyszą sobie przez cały rok. Kawki nocują gromadnie i czasami wieczorem w pobliżu noclegowni urządzają popisy akrobatycznych lotów.

Kolejnym przedstawicielem tej grupy jest sroka. Powszechnie znana i nie lubiana złodziejka przedmiotów i kurzych piskląt. Dawniej uważano srokę za zamienioną w ptaka czarownicę i niechybną zapowiedź nieszczęścia. Młode sroki wychowywane przez ludzi łatwo się oswajają, ale są bardzo uciążliwe z powodu „podkradania” i chowania błyszczących przedmiotów np. okularów, biżuterii, kluczy itp. Gniazdo sroki to dość duża kulista budowla z gałązek i wejściem z boku, zawieszona wysoko na cienkich gałęziach albo ukryta w ciernistych krzewach tarniny lub głogu. Jest bardzo charakterystyczne i oryginalne. Daszek spleciony jest z ciernistych gałązek, podstawę stanowi pomost z dość grubych patyków, a na to położona jest twarda warstwa gliny i darni. Złodziejskie zamiłowanie do błyszczących przedmiotów zaobserwowano wiele razy.  Przy jednej ze składnic złomu np. sroka wykorzystała do budowy gniazda kawałki drutu miedzianego którego podobno naznosiła około 5 (pięć!) kilogramów.  Samica  sroki jako ptak bardzo ostrożny buduje kilka gniazd, a na wybór ostateczny decyduje się przed złożeniem jaj. Sroka niepokojona opuszcza  gniazdo szybko i cicho, zaczyna krzyczeć w znacznej odległości. Opuszczone gniazda srok są bardzo bezpieczne i trwałe tak, że są zajmowane przez inne ptaki lub małe ssaki. Sroki oprócz szkodliwości spełniają też bardzo pożyteczną rolę sanitarną  zbierają bowiem z ulic przejechane przez pojazdy zwierzęta. Przy tym  są  tak sprytne że do nielicznych należą przypadki przejechania sroki przez pojazd.

Autor: Andrzej Patorski

2011-09-22