Kiedy jedzą słowiki I

Retoryczne pytanie. Wydawać by się mogło, że bez sensu. Ukryta jest w nim jednak głębsza myśl i troska o byt małego, ale jakże głośnego ptaszka. Po głębszym zastanowieniu nie jest to takie oczywiste. Do napisania tego tekstu sprowokowała mnie rozmowa z Panią Grażyną, moją znajomą, wielbicielką przyrody. Szczególnie zafrapowały ją słowiki, których w okolicy Korwinowa „mieszka” kilka par. Słysząc ciągle ich koncerty zastanawiała się, co one jedzą, a jeszcze bardziej: kiedy?

Słowiki to ptaki wielce romantyczne, chyba najbardziej uwielbiane przez zakochanych i poetów. Ich nastrojowe śpiewy w wiosenne wieczory i pogodne noce sprawiają, że oprócz poetyckich przywołań również muzycy usiłowali je naśladować, szczególnie „crescendo” nasilające się dźwięki, złożone z serii potężnych, daleko słyszalnych gwiżdżących tonów, które tak zapadają w ludzką pamięć. Kompozytorzy jak na przykład Beethoven naśladował pieśń słowiczą w „Symfonii Pastoralnej”, a Respighi w „Piniach rzymskich” -  włoskim poemacie symfonicznym. W wielu nastrojowych pieśniach i piosenkach również słowik lub jego pieśni gościły wielokrotnie, a fragment „Noce takie są upalne i słowiki spać nie dają” znany jest wielu romantykom. Znakomity duński bajkopisarz Andersen słowikowi poświecił bardzo pouczającą baśń o uzdrawiającym śpiewie słowika, który to uzdrowił chińskiego cesarza leżącego na łożu śmierci. A był to prawdopodobnie słowik rubinowy pięknie śpiewający, często trzymany w klatkach.

Słowiki należą do ptaków śpiewających z rodziny drozdów. Na terenie Polski występują dwa gatunki: w części środkowej i wschodniej - słowik szary, a w części zachodniej - słowik rdzawy. Granica ich występowania nie jest wyraźna i na naszym terenie mogą występować oba gatunki. Słowiki są nieco większe od wróbli. Barwa upierzenia to brązowy lub rudy wierzch, ogon rdzawy i jaśniejsze podbrzusze. Obszar występowania słowików jest bardzo duży, bo rdzawy występuje w pasie od Gibraltaru do Azji Mniejszej, a szary aż po środkową Syberię.

Czas od września do kwietnia spędzają w tropikalnej Afryce. Wracają w kwietniu lub maju najpierw samce, a po kilku dniach samice. Samce po przylocie natychmiast zajmują swoje terytoria i głośnym śpiewem oznajmiają, kto tu jest właścicielem. Gniazda budują na ziemi lub tuż nad nią w zacienionych i gęstych krzewach. Jest ono bardzo dobrze ukryte w otaczającym je listowiu, a uwite z traw i suchych liści, wysłane włosiem i sierścią, umieszczone na ziemi lub tuż nad nią, bardzo trudne do wypatrzenia. Jajka wysiaduje tylko samica. Samiec umila jej ten okres śpiewem, siedząc na gałązce wewnątrz krzewu, często w pobliżu gniazda. Samiec przestaje śpiewać po wykluciu pierwszego pisklęcia, bo zajęty jest zbieraniem pokarmu, który dostarcza samiczce, która początkowo karmi młode rozdzielając dla poszczególnych dziobów, później o pokarm starają się oboje rodzice.

Autor: Andrzej Patorski

2012-01-19